Varenh, glèisa Sant-Pèire

Varenh, Roergue, Guiana

Aqueste vilatge roergàs es situit dins la val d’Avairon (Varen, 82), a las termièras ambe lo Carcin e l’Albigés. Es dominat per una anciana glèisa priorala e lo castèl del decan benedictin que senhorejava lo luòc.

Lo priorat foguèt fondat per Sant Guiraud d’Orlhac a la debuta del sègle 10 e beneficièt d’una importanta donacion de la comtessa Garsinda de Tolosa vèrs 972, balhant la senhoriá del vilatge als religiós.

Al sègle 11, la possession de las relíquias del còs de Sant Sèrgi justifiquèt la construccion d’una importanta basilica, acostada d’una segonda glèisa mai pichona, d’un clastre e de bastiments conventuals. Se la màger part de l’ensemble a desaparegut, nos demòra uèi l’anciana basilica Sant Sèrgi, cap-d’òbra romanic e ara simpla glèisa parroquiala plaçada jol vocable de Sant Pèire. I podèm observar en particular un ensemble de capitèls escultats remirables.

La fàcia meridionala de l’edifici garda lo remembre d’un portanèl, ara murat, que religava la nau e lo clastre desaparegut. Aquesta dubèrtura pòrta sus la clau de volta un escut armoriat.

Las armas figuradas presentan un escartairat d’un castèl e d’un leon.

Son las armas de Jacme de Castèlnau-Bertenor, qu’aviam dejà encontrat coma abat de Maurs entre 1500 e 1524 (veire nòstre article sus Maurs). Coma lo priorat de Varenh, l’abadiá de Maurs dependiá tanben de Sant Guiraud d’Orlhac e podèm pensar que Jacme agèt successivament o en meteis temps la carga dels dos establiments.

La familha carcinòla de Castèlnau-Bertenor (Castelnau-Bretenoux, 46) portava dempuèi 1315 un « escartairat de vermelh al castèl d’aur (qu’es de Castèlnau) e d’argent al leon de sable (qu’es de Calmont) ».

Qualques decenias mai tard, Varenh foguèt marcat per las violenças ligadas a las guèrras de religion e lo vilatge fortificat foguèt lo teatre de mantunas batèstas entre Uganauds e Catolics. En 1581, lo decan, membre del linhatge de Cardalhac, foguèt assassinat e nòstre portanèl murat gardariá lo sovenir d’aqueste eveniment. D’efièch, pòrta uèi lo nom de « Passatge de Cardalhac ».