Vos prepausam de descobrir dins aqueste article, la comunicacion que faguèrem lo 20 de junh de 2014 al congrès de l’Associacion Internacionala d’Estudis Occitans que se tenguèt a l’Universitat de Lhèida en Catalonha.
INTRODUCCION
Dempuèi ara mai de tres ans se pòt trobar sus la tela d’Internet un site original especialament dedicat a l’eraldica occitana. Se pòt encontrar sul ligam http//eraldica-occitana.over-blog.com.
Una pichòta còla s’es constituida a l’entorn d’aqueste projècte e recampa a l’ora d’ara dos redactors regulars, tres conselhièrs tecnics (un cartograf, un arqueològ e una istoriana de l’art) e un malhum naissent de redactors ocasionals e de correspondents locals que demanda ara a èsser desvolopat.
Al cap de presque quatre annadas d’existéncia, lo site coneis una frequentacion pro importanta que despassa las 3 000 visitas per an e es referençat dins mantuns sites d’eraldica europenca.
1/ L’eraldica qu’es aquò ?
L’eraldica es la sciéncia del blason, es a dire lo biais de representar, descriure e reconéisser las armariás.
Es a l’encòp una sciéncia auxiliara de l’istòria, de l’istòria de l’art e de l’arqueologia e una forma d’expression artistica e culturala.
Nascuda dins la segonda mitat del sègle 12 suls escuts dels cavalièrs medievals, l’eraldica quitèt d’ora los camps de batalhas per s’espandir dins la societat entièira. D’efièch, despassèt rapidament lo simple signe de reconeissença dins la mesclada de la batèsta per devenir signe d’apartenéncia a una comunautat (linhatge, corporacion, òrdre, vila, país…) Foguèt d’un usatge larg fins al sègle 19 e es encara pron presenta dins nòstra societat actuala.
2/ La lenga del blason.
L’Originalitat del còdi grafic eraldic foguèt d’obesir tre las originas a de principis e de convencions que fòrman encara uèi çò qu’òm apèla las règlas del blason.
Lo blason es lo biais de compausar graficament las armas mas subretot de las descriure ambe un vocabulari e una sintaxi especifics.
Ne podèm presentar un exemple que mostrarà al legidor la correspondéncia entre la forma grafica de l’armariá e sa descripcion escrita dins la lenga del blason. I podrà tanben entreveire l’infinitat de possibilitats del camp de la creacion grafica eraldica.
Aquesta lenga del blason apareguèt en meteis temps que las armariás al sègle 12 e foguèt adaptada dins cada lenga vernaculària de l’airal eraldic europenc.
D’extraccion populara a las originas, la lenga del blason foguèt pauc a pauc codificada e enriquesida pels eralds. Aquestes oficièrs feudals cargats de compilar e de conéissers las armariás d’un airal per poder entresenhar lor senhor a la guèrra, se cambièron al fial dels sègles en manteneires menimoses de las règlas e de la lenga del blason.
Ambe lo desvolopament de l’emplèc del francés dins l’aristocracia e la borgesia occitanas dels sègles 16 a 18, lo lexic occitan de l’eraldica foguèt pauc a pauc oblidat e escafat per l’abondanta literatura eraldica en lenga francesa dels sègles 18 e 19 en particular.
3/ Lo trabalh de lexicografia.
Nòstre primièr prètzfach foguèt donc de tornar trobar lo lexic eraldic occitan desaparegut o oblidat a partir de totas las sorgas ancianas que coneissiam.
Aquel trabalh foguèt en granda partida realizat per Auban Bertero. Aqueste provençal d’origina, passionat de blasonament, trabalhèt mai que mai a partir d’obratges de referéncia coma « Lou Trésor dòu Félibrige » de Mistral o lo « Lexique Roman » de Raynouard. Las òbras literàrias medievalas coma los actes de la diplomatica enriquesiguèron tanben nòstras coneissenças.
Quand caliá, una demarcha comparativa ambe d’autras lengas (francés, anglés, italian, portugués, castelhan, catalan) permetèt de prepausar de tèrmes novèls o absents de las sorgas ancianas.
En tot son mai de 600 mots que foguèron recampats dins un obratge unenc que sèm fièrs de poder prepausar ara al public.
4/ Particularitats de l’eraldica occitana.
Una granda partida de nòstre trabalh es tanben d’estudiar l’istòria de l’eraldica occitana per ne tirar sas especificitats.
Aital, prepausam al public d’articles de fons tan coma de monografias localas sul patrimòni eraldic occitan.
Quitament se nòstras recèrcas son pas qu’a lora debuta podèm començar d’entreveire las particularitats de l’eraldica occitana per rapòrt a sas vesinas.
Sèm pas susprés de constatar qu’es una eraldica clarament meridionala dins sas originas, virada cap a l’ensemble cultural miègterranenc e pauc a pauc « francisada » coma l’ensemble de la societat a partir del sègle 14.
Mantuns elements permeton de se’n rendre compte :
- Las colors dominantas son lo rotge (vermelh) e lo jaune (aur) coma dins la peninsula iberica.
- La forma de l’escut fins al sègle 14 es de tipe « espanhòl » coma disián los eralds franceses, es a dire ambe la punta arredondida. La forma classica francesa (punta en ogiva) s’impausa pauc a pauc dins lo sègle 14. Es d’alhors interessant de far una analogia ambe las arquitècturas romanicas e goticas.
P1420268.JPG
- Una tendéncia plan fòrta a las armas que disèm « parlantas », es a dire de que los elements grafics (colors, pèças, mòbles…) an un rapòrt dirèct o indirèct ambe lo nom del portaire de las armas.
D’un element de las armas que rampèla lo nom… :
Portal-gleisa-St-Amancb.JPG
L’aret de la familha Cenaret de Gavaldan.
ostal-de-Gralha–3b-.JPG
Las doas gralhas dins l’escut del linhatge de Graille en Roergue.
escuts-faciada-oest–22-.JPG
Lo martèl e l’enclutge de las armas de Jean-Antoine Fabry, capitol de Tolosa al sègle 18.
… fins a un escut que deven un vertadièr rebús :
P1420294.JPG
Farem remarcar qu’es aquí que mesuram l’importància de la mestriá de la lenga occitana per comprene o identificar una armariá aital !
- D’autras tendéncias son a remarcar coma lo biais de bresar las armas familialas pels cabdets o la frequéncia de l’emplèc de qualques figuras eraldicas coma la crotz occitana presenta dins totas las regions del domèni linguistic.
5/ Un projècte en desvolopament.
Ara que lo site es lançat e que vesèm que rencontra un cèrt succès, cèrcam a afortir nòstra còla de redactors per tal de cobrir mai l’espaci occitan (al nivèl geografic e dialectal) e aital d’espandir e d’aprigondir lo camp de la recèrca.
Nòstre malhum de collaborators e correspondents locals que tòca plan al delà dels afogats d’eraldica o d’istòria dèu tanben èsser completat per multiplicar nòstras sorgas d’informacions e de competéncias.
Volèm contunhar de prepausar de novèlas publicacions de qualitat tan dins las paginas del site coma dins l’edicion de libres novèls coma un « Diccionari illustrat de l’eraldica » e un « Armorial de la Crosada Albigesa », dejà en preparacion.
Enfin, desiram butar a la creacion d’una « Societat Eraldica Occitana » qu’ajudariá a la reconeissénça d’aquesta part de nòstra cultura dins lo public e dins lo mitan eraldic europenc.
Que siaguèssetz eraldista amator, afogat d’istòria o simple curiós, jonhètz-nos e participatz al projècte !
