Espaliu, Roergue, Guiana
Aqueste priorat benedictin, dependent de l’abadiá de Concas (Conques-en-Rouergue, 12), foguèt lo centre de la parròquia primitiva d’Espaliu (Espalion, 12)1. Coma lo castèl vesin de Calmont d’Òlt, precediguèt la fondacion d’aquesta vila que foguèt bastida pels senhors de Calmont d’Òlt al nivèl d’un pont permetent la traversada de la ribièra d’Òlt e plan frequentat pels romieus davalant d’Aubrac.
La glèisa, bastida entre la fin del sègle 11 e la del sègle 12, es majoritàriament d’estile romanic. I podèm en particular contemplar un timpan istoriat, de capitèls figuratius e de modilhons de polida factura. Observam tanben de polidas frescas mai tardivas (goticas) que decòran las vòltas del transèpt.
Mantuns capitèls presentan de scènas guerrièras ont se pòdon plan observar los escuts en forma d’amètlas caracteristics del sègle 12 e que son pas encara ondrats d’armariás.
Doas capèlas venguèron completar l’edifici romanic dins lo darrièr quart del sègle 15. Loras doas claus de vòltas son ondradas d’escuts.
Dins la primièra, podèm veire un escut portant un gal jos un cap cargat d’estelas. Las traças de policromia nos podrián far blasonar l’escut « d’azur al gal (contornat) d’aur al cap cordurat de vermelh cargat de tres estelas d’aur ». Pr’aquò, coma de costuma, devèm demorar prudents sus las colors que podèm devinhar sus l’escut que posquèt èsser tornat pinturat mai tard.
Aquestas armas non identificadas segurament podrián èsser las d’un abat de l’abadiá cisterciana vesina de Bonaval : Pèire Rigal2. Son abadiat entre 1446 e 1473, foguèt marcat per d’importantas construccions coma la torre de la granja de Massa (cna d’Espaliu) e la partida gotica de l’abadiala de Bonaval (Le Cayrol, 12). Lo gal seriá emplegat aicí un còp mai coma figura parlanta. Çaquelà, es per l’ora malaisit de far lo ligam entre aqueste personatge de l’òrdre de Cistèl e la glèisa de Pèrsa que dependiá, coma l’avèm dejà dich, de l’abadiá benedictina de Concas.
Lo segond escut se pòt pas blasonar estent donat qu’es simplament gravat de letras goticas rampelant los noms dels dos donators a l’origina de la construccion de la capèla. Son dos cònsols d’Espaliu de la fin del sègle 15 nomenats Pèire Triador e Arnald de Bellòc, mas la legida n’es plan malaisida. La mencion d’aquestes dos cònsols permet de presumir que la capèla foguèt bastida e pagada per la comunautat d’Espaliu que los ediles representavan.
Olivièr Daillut-Calvignac
