Agde, Agadés, Lengadòc
L’antica ciutat d’Agde es remirabla per sa catedrala romanica fortificada e sas muralhas bastidas en pèiras volcanicas negras (basalt) que balhan a aquestes edificis una cèrta majestuositat grèva.
Aquestas muralhas pòrtan justament un escut, gravat dins la pèira, que representa las armas de la vila ; s’i pòdon observar quatre faissas ondadas. Aquesta pèira seriá estada plaçada aicí al mes d’octobre de 1562 per commemorar la recenta victòria dels protestants sus una armada reiala venguda far lo sèti de la vila (sorga wikipedia) . Çaquelà l’estile de l’escut e de la gravadura sembla mai aparténer als sègles 14 o 15 e avèm benlèu afar aquí a un re-emplèc.
Las armas tradicionalas de la vila d’Agde, enregistradas en 1697 dins l’Armorial Général de France de Charles d’Hozier, se blasonan aital : « d’aur a tres faissas ondadas d’azur » (imatge extrach de AGF, vol.14, Languedoc 1, p.400 sorga Gallica).
Pr’aquò son atestadas dempuèi al mens lo començament del sègle 14 ambe lo sagèl dels consols de la vila que presentava una bandièra a tres faissas ondadas en 1303 (fotò extracha de Corpus des sceaux des Archives Nationales T.1, B.Bedos, 1980, n°8).
Se pòdon encontrar sus l’ensemble de las placas bilinguas dels noms de carrièras mas tanben sus un veirial contemporanèu de la glèisa Sant Sever d’Agde.
Enfin, las meteissas armas se tròban figuradas sus la clau de la fenèstra bèla d’un ostal ancian situat 7 carrièra dels Muses (rue Jean Roger).
La pèira gravada pòrta un escut « faissat ondat de uèch pèças » encadrat per la data 1617. Sabèm que lo nombre de pèças coma las faissas figurant dins las armas èra variable d’una representacion a una autra. Son mai que mai los eraldistas modèrnes que fixèron « definitivament » lor nombre a l’escasença de la creacion de grands armorials universals coma lo de d’Hozier. Es donc pas estonant d’encontrar las armas de la vila d’Agde ambe un nombre variable de faissas ondadas dins lo camp de l’escut.
Per acabar nòstre torn del patrimòni eraldic de la vila, senhalarem la preséncia, dins l’entrada de la catedrala, d’un veiral ondrat de las armas del darrièr avèsque qu’Agde coneguèt, abans son restacament al grand avescat de Montpelhièr. S’agís de Charles-François-Siméon Vermandois de Saint-Simon de Sandricourt que moriguèt guilhotinat lo 26 de julhet de 1794 a París. Aqueste veiral sembla èsser estat pausat al sègle 19 en omenatge a aqueste prelat.
Sas armas presentavan un « escartairat als 1 e 4 de sable a la crotz d’argent, cargada de cinc cauquilhas de vermelh, qu’es de Rouvroy Saint-Simon, e als 2 e 3 escacat d’aur e d’azur, al cap de França, qu’es de Vermandois ». L’escartairat apareis aquí inversat del fach que siá representat sus un veiral. L’illustracion çai-jos mòstra las armas autenticas d’aqueste prelat de la fin d’Ancian-Regim.
Se la preséncia de las cròça e de la mitra episcopalas es normala, lo cordon de dètz aglands del capèl es normalament lo signe d’un arcavèsque, reng ecclesiastic que François de Rouvroy de Saint Simon agèt pas jamai. Lo capèl d’un avèsque ten pas que sièis aglands e coneissèm pas la rason de representar las armas d’aqueste personatge aital. Quant a la corona pausada sus l’escut, nos ensenha que l’avèsque d’Agde èra tanben comte (o puslèu vescomte) d’aquesta ciutat dempuèi la donacion del feu per Raimond V de Tolosa seguida de l’abandon de la senhoriá pel vescomte Bernad-Aton en 1187 (Sus tot aquò, veire A.Castaldo, L’église d’Agde (Xe-XIIIe siècle), PUF, 1970, p.57-77).
Olivier Daillut-Calvignac
Totas las fotòs son de l’autor fòra mencion contrària.
