Bruguièras, País Tolosan, Lengadòc
Le castèl de Bruguièras (Bruguières, 31), vilatge de la banlèga nòrd de Tolosa, data de la mitat del sègle 17. Compausat d’un grand logís e d’una torre nauta enauçada d’una torrèla, aculhís a l’ora d’ara un restaurant, ben en vista sus la plaça bèla del borg.
L’eraldista serà atirat en particular per una seguida de sièis arcabusièras, quatre motladas en tèrra-cuèita e doas talhadas dins le calcari. Aquestes decòrs ponctuan las parets de teulas rojas de las faciadas nòrd e èst de l’edifici ont se tròban la torre e le portal.
La que se tròba a la clau del portal, pòrta la data de 1657 e l’autra arcabusièra escultada dins le calcari presenta un cap ondrat d’una flordalís.
Una autra arcabusièra del meteis modèl de calcari, despausada, es conservada dins la glèisa parroquiala vesina.
I son representadas las armas, assembladas dins un mièg-partit, de doas familhas patricianas de Tolosa : la familha d’Oliva e la Deu Faur de Sant-Jòri. Les escuts se pòden blasonar « partit de vermelh a tres bendas d’aur (qu’es d’Oliva) e d’azur a doas faissas d’aur acompanhadas de sièis besants d’argent (aliàs d’aur) 3 en cap e 3 en punta (qu’es Deu Faur) ».
La familha Deu Faur, originària d’Armanhac, acquesiguèt a partir del començament del sègle 16 mai d’una senhoriá a l’entorn de Tolosa fins a devenir un dels linhatges mai poderoses de l’encontrada (veire nòstre article su Sant-Jòri).
Le 24 d’abrial de 1561, Miquèu Deu Faur, jutge-màger a Tolosa e dejà senhor de Sant Jòri (Saint-Jory, 31), crompèt per 700 liuras la juridiccion de Bruguièras a Antòni Gavelon.
En 1575, aquesta senhoriá venguèt a Pèire Deu Faur, un filh de Miquèu e d’Alienòr de Bernui.
A son torn, Pèire Deu Faur agèt un filh unenc, Jacme, qu’esposèt Clauda de Cardalhac-Biola. Es lora filha, Maria-Loisa que faguèt dintrar la senhoriá de Bruguièras dins los domenis de la familha d’Oliva al moment de son maridatge ambe Jòri d’Oliva en 1638.
La familha d’Oliva teniá dejà de parts de la dirècta d’aquesta senhòria dempuèi al mens 1604, mas devenguèren rapidament senhors exclusius de la localitat.
Coma o disiam mai naut, un dels escuts, visible sul portal del castèl, es dominat per la data de 1657. A aquesta epòca, le senhor de Bruguièras es Jòri d’Oliva, le marit de Maria-Loisa Deu Faur. Es conselhièr al Parlament de Tolosa e òme de negòci, nomenat capítol de Tolosa en 1647 e 1661. Es el que faguèt bastir le castèl a aquesta data.
Aital s’explica la preséncia dins le meteis escut de las armas de la familha d’Oliva « de vermelh a tres bendas d’aur » e de las del linhatge Deu Faur « d’azur a doas faissas d’aur acompanhadas de sièis besants d’argent, tres en cap e tres en punta ».
Las armas mièja-partidas de Jòri d’Oliva e de Maria-Loisa Deu Faur se tòrnan trobar sus un plan vièlh de Bruguièras establit vèrs 1686 e de que podèm observar un facsimile conservat dins una capèla de la glèisa Nòstra Dòna. Son aquí enauçadas d’un èlm sens cimièr ni lamberquin.
Apareissen tanben sul frontispici dessenhat per la dedicaça als capítols de Tolosa, de l’obratge « Pharmacopoea tolosana » de Pons-Francés Purpan, publicat en 1648 e consultable sus https://tolosana.univ-toulouse.fr/notice/069473013.
Mas aquí, las armas Deu Faur son diferentas al nivèl del blasonament de las faissas notadament. D’efièit, se seguissèm le còde de raiuras l’escut oval dessenhat aquí pòrta « mièg-partit de vermelh a tres bendas d’aur qu’es d’Oliva e d’azur a una faissa d’aur entre doas faissas cosudas de vermelh, acompanhadas de sièis anèls d’argent, tres rengats en faissa al cap e tres en punta pausats 2 e 1 ».
Es le sol escut contemporanèu de Jòri d’Oliva ont les esmalts de las armas son representats. Le fait que las faissas e les besants dels Deu Faur aparegan modificats per rapòrt a las armas tradicionalas d’aqueste linhatge podriá indicar l’adopcion d’una bresadura per Maria-Loisa Deu Faur. Mas, otra que la bresadura femenina foguèt totjorn d’un emplec mai que rare, le cambiament dels besants en anèls e le fait inabitual que las faissas vermelhas sián cosudas sul camp d’azur nos fa mai inclinar a una malconeissença d’aquestas armas pel gravador que n’auriá balhat una version erronèa.
Jòri d’Oliva e Maria-Loisa Deu Faur agèren al mens sièis enfants mas sonque lors tres filhs nos son coneguts. L’ainat, Francés, nasquèt en 1645 e eiretèt de la senhoriá de Bruguièras. Sas armas apareissen dins l’Armorial Général de France, dins lo volum XIV, Languedoc I a la pagina 445.
Son fraire, Joan d’Oliva de Sant Salvador (Saint-Sauveur, 31) foguèt luòctenent-colonèl del regiment de Lengadòc, Conselhièr del rei, Substitut del Procuraire General al Parlament de Tolosa. Moriguèt en 1702. Sas armas foguèren tanben enregistradas dins l’AGF dins le volum XIV, Languedoc I, a la pagina 463.
Lor darrièr filh, conegut jol nom del « Cavalièr d’Oliva », foguèt comandant al regiment de Lengadòc e luòctenent del rei a Montloís (Montlouis, 66) e moriguèt en 1730.
La familha d’Oliva tenguèt la senhoriá de Bruguièras fins a 1713 quand Francés d’Oliva moriguèt. La filha unenca qu’agèt de son maridatge ambe Dorotèia de Mauremont-Sant-Fèlix, Maria-Anna d’Oliva, se maridèt ambe Francés Brandoin de Balaguièr de Beufòrt. Lora descendéncia conservèt le domèni de Bruguièras duscas a la Revolucion Francesa.
Es donc entre 1604 e 1713 que le còr de la glèisa del vilatge foguèt probablament voltat coma l’atèsta la preséncia de l’escut a las armas d’Oliva a la clau de volta. Se l’escut es lis, es pinturat a las armas de la familha. Podèm pensar que la pintura, restaurada al sègle 20, a tornat prene las colors d’origina.
Per acabar, senhalarem que la comuna de Bruguièras a tanben servat dins son blason las armas de la familha d’Oliva associadas dins un escartairat a una crotz occitana d’aur sus camp d’azur. (veire l’article « La crotz de Tolosa dins l’eraudica institucionala – las comunas de A a F »).
Bibliografia: A.Escudier, Monographie de Bruguières – canton de Fronton, Toulouse, 1935, p.7-10 ; R.Bourse e I.Dufis, Armorial des capitouls.
Olivièr Daillut-Calvignac
